Restauratie ‘De Oude Toren’ in Haaren
De Oude Toren in Haaren uit 1472 is al jarenlang gesloten voor publiek, maar tijdens de restauratie gaven wij het Brabants Dagblad de kans om dit rijksmonument op grote hoogte te bekijken.
Vandalisme dreigde bijna roet in het eten te gooien bij de restauratie. Enkele weken geleden hebben onbekenden in het weekend ’s nachts schade aangericht aan de Oude Toren aan het Kerkeind. Ze hebben de hekwerken gesloopt en zijn via de steigers naar het begin van de spits geklauterd.
Een aantal leistenen van de spits is gebroken en een luik, dat tijdelijk met een plaat was dichtgemaakt, is ingetrapt. ,,Ze waren erop uit om de klok te luiden”, denkt onze uitvoerder Gerby Verhoeven. De schade is gelukkig beperkt gebleven en wordt hersteld tijdens het grote restauratieproject.
“Galmborden zorgen ervoor dat het geluid van de klokken krachtig naar beneden wordt geslagen”
De kunst van het restaureren is om het oude zoveel mogelijk te behouden, laten Gerby Verhoeven en onze werkvoorbereider Tim Hoes zien terwijl een personenlift iedereen naar de spits van de Oude Toren brengt op een hoogte van zo’n veertig meter. Wat een prachtig uitzicht over Haaren oplevert!
Bij het opknappen van de torenspits wordt de originele leiensoort zoveel mogelijk teruggeplaatst. De koperen nagels waarmee de leien vastzaten worden in dezelfde staat teruggebracht, op een paar laatste leien na die worden vastgezet met roestvrijstalen leihaken.
In de werkbak van een hijskraan zijn we de spits rondgegaan om overal waar het nodig was een lei te plaatsen of te vervangen. Een van de aanleidingen voor de restauratie was een lekkage in de spits, waardoor het houtwerk dat daaronder zat, was ingerot. Bovendien zat er een zwam in. Tijdens een inspectie van de toren met een drone bleek dat er nog veel meer aan vervanging toe was.
Na door een opening getijgerd te zijn naar de ruimte waar de drie klokken hangen, is de klokkenstoel, de houten constructie waar de drie kerkklokken inhangen, zichtbaar deze wordt hersteld en gefixeerd. Ook zijn de klepels van de klokken behandeld, omdat ze helemaal verroest waren. In de ruimte lopen allerlei tandwieltjes die via stalen buizen met elkaar verbonden zijn om zo het oude uurwerk van de wijzerplaat op de toren aan te sturen.
Voor de openingen naar buiten hangen galmborden, waarvan sommige planken vervangen moeten worden. Deze galmborden zorgen ervoor dat het geluid van de klokken krachtig naar beneden wordt geslagen.
Bovenop de spits stond een kruis met een haan. De haan en de bol die eronder hangen worden op dit moment verguld en ter ere van het 50-jarig bestaan van de Torenbuurt terug op hun plek geplaatst”, zegt Robin Jacquot, die vanuit de gemeente Oisterwijk verantwoordelijk is voor het onderhoud van monumenten.
,,Bovenop het kruis dat op het topje van de spits komt zit een holling. Daar komt een ijzeren knikker op te liggen. Daar gaat vervolgens een holle buis met daarop de haan overheen. Bij het terugplaatsen van de haan is een goed samenspel nodig tussen de persoon die de haan terugplaatst en degene die de knikker vasthoudt”, benadrukt Gerby.
Interessant feitje: de klokken die nu in de toren hangen zijn niet de oorspronkelijke klokken. Die zijn er tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetters uitgehaald om omgesmolten te worden tot wapentuig. Stichting Behoud Uurwerk en Klokken in de Oude Toren van Haaren, bestaande uit een comité van omwonenden van de toren, kocht in 1978 de klokken die uit een kerk in Utrecht kwamen. Deze klokken zijn vervolgens in de toren in Haaren gehangen. Ook zamelde de stichting geld in om met hulp van de gemeente en andere fondsen het authentieke mechanische uurwerk in 2008 en 2009 te kunnen restaureren.
Eind november wordt de gerestaureerde Oude Toren met een feestelijk moment, waarbij de haan op zijn plek wordt gezet, opgeleverd.
Bron: Brabants Dagblad